Báo cáo tài chính hợp nhất là một loại báo cáo tài chính được lập ra để thể hiện kết quả hoạt động kinh doanh và tình hình tài chính của một tập đoàn kinh tế, bao gồm cả công ty mẹ và các công ty con. Báo cáo tài chính hợp nhất giúp cho các bên liên quan có cái nhìn tổng quan về hoạt động kinh doanh của tập đoàn, đồng thời cũng phản ánh mối quan hệ giữa công ty mẹ và các công ty con.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về các khái niệm cơ bản, các nguyên tắc và các bước lập báo cáo tài chính hợp nhất, cũng như một số vấn đề thường gặp khi lập báo cáo này.
## Khái niệm cơ bản
### Tập đoàn kinh tế
Tập đoàn kinh tế là một nhóm các công ty có quan hệ pháp lý với nhau, thường do một công ty mẹ nắm giữ quyền kiểm soát trực tiếp hoặc gián tiếp trên các công ty con. Quyền kiểm soát có thể được thể hiện qua việc sở hữu trên 50% cổ phần có quyền biểu quyết, hoặc có khả năng ảnh hưởng đến các quyết định của công ty con.
### Công ty mẹ và công ty con
Công ty mẹ là công ty có quyền kiểm soát trên một hoặc nhiều công ty con. Công ty con là công ty bị kiểm soát bởi một hoặc nhiều công ty mẹ. Công ty mẹ và công ty con có thể hoạt động trong cùng một ngành nghề hoặc khác nhau, và có thể ở cùng một quốc gia hoặc khác nhau.
### Báo cáo tài chính riêng lẻ
Báo cáo tài chính riêng lẻ là báo cáo tài chính được lập ra cho từng công ty trong tập đoàn kinh tế, dựa trên các giao dịch và sự kiện kinh tế của riêng công ty đó. Báo cáo tài chính riêng lẻ thường bao gồm bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả kinh doanh, báo cáo lưu chuyển tiền tệ và báo cáo thay đổi vốn chủ sở hữu.
### Báo cáo tài chính hợp nhất
Báo cáo tài chính hợp nhất là báo cáo tài chính được lập ra cho toàn bộ tập đoàn kinh tế, dựa trên các giao dịch và sự kiện kinh tế của cả công ty mẹ và các công ty con. Báo cáo tài chính hợp nhất thường bao gồm bảng cân đối kế toán hợp nhất, báo cáo kết quả kinh doanh hợp nhất, báo cáo lưu chuyển tiền tệ hợp nhất và báo cáo thay đổi vốn chủ sở hữu hợp nhất.
## Nguyên tắc lập báo cáo tài chính hợp nhất
### Nguyên tắc kiểm soát
Nguyên tắc kiểm soát là nguyên tắc quy định rằng chỉ những công ty con bị kiểm soát bởi công ty mẹ mới được hợp nhất vào báo cáo tài chính hợp nhất. Những công ty con không bị kiểm soát bởi công ty mẹ sẽ được xem như là các khoản đầu tư và được ghi nhận theo phương pháp chi phí hoặc phương pháp tham gia lợi nhuận.
### Nguyên tắc thống nhất
Nguyên tắc thống nhất là nguyên tắc quy định rằng các công ty trong tập đoàn kinh tế phải áp dụng cùng một chính sách kế toán, cùng một ngày kết thúc năm tài chính và cùng một đơn vị tiền tệ khi lập báo cáo tài chính hợp nhất. Nếu có sự khác biệt, các công ty phải điều chỉnh lại để thống nhất trước khi hợp nhất.
### Nguyên tắc loại bỏ
Nguyên tắc loại bỏ là nguyên tắc quy định rằng các giao dịch và sự kiện kinh tế nội bộ giữa các công ty trong tập đoàn kinh tế phải được loại bỏ khỏi báo cáo tài chính hợp nhất. Mục đích của nguyên tắc này là để tránh ghi nhận doanh thu, chi phí, lợi nhuận, nợ phải trả, nợ phải thu và vốn chủ sở hữu kép.
## Các bước lập báo cáo tài chính hợp nhất
### Bước 1: Xác định công ty mẹ và các công ty con
Bước này là để xác định xem công ty nào là công ty mẹ và công ty nào là công ty con trong tập đoàn kinh tế, dựa trên quyền kiểm soát của công ty mẹ. Chỉ những công ty con bị kiểm soát bởi công ty mẹ mới được hợp nhất vào báo cáo tài chính hợp nhất.
### Bước 2: Lập báo cáo tài chính riêng lẻ cho từng công ty
Bước này là để lập báo cáo tài chính riêng lẻ cho từng công ty trong tập đoàn kinh tế, dựa trên các giao dịch và sự kiện kinh tế của riêng từng công ty. Báo cáo tài chính riêng lẻ thường bao gồm bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả kinh doanh, báo cáo lưu chuyển tiền tệ và báo cáo thay đổi vốn chủ sở hữu.
### Bước 3: Điều chỉnh để thống nhất các chính sách kế toán, ngày kết thúc năm tài chính và đơn vị tiền tệ
Bước này là để điều chỉnh lại các số liệu trong báo cáo tài chính riêng lẻ của các công ty để thống nhất với nhau về các chính sách kế toán, ngày kết thúc năm tài chính và đơn vị tiền tệ. Nếu có sự khác biệt, các công ty phải điều chỉnh lại để thống nhất trước khi hợp nhất.
### Bước 4: Cộng dồn các số liệu trong báo cáo tài chính riêng lẻ của các công ty
Bước này là để cộng dồn các số liệu trong báo cáo