Chuyển đổi số là quá trình áp dụng công nghệ số vào các lĩnh vực khác nhau của xã hội, kinh tế và chính trị, nhằm nâng cao hiệu quả, sáng tạo và cạnh tranh. Chuyển đổi số không chỉ ảnh hưởng đến cách thức hoạt động của các doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân, mà còn tác động đến việc sử dụng và quản lý các tài nguyên và môi trường.
Tài nguyên và môi trường là những yếu tố quan trọng cho sự phát triển bền vững của nhân loại. Tuy nhiên, trong bối cảnh dân số tăng, nhu cầu tiêu dùng cao, khủng hoảng khí hậu và ô nhiễm môi trường gia tăng, việc bảo vệ và khai thác hợp lý các tài nguyên và môi trường đang gặp nhiều thách thức. Chuyển đổi số có thể mang lại những cơ hội và giải pháp mới cho việc giải quyết các vấn đề này.
Một trong những lợi ích của chuyển đổi số là việc thu thập, xử lý và phân tích dữ liệu lớn (big data) về các tài nguyên và môi trường. Các dữ liệu này có thể giúp cho việc theo dõi, đánh giá và dự báo các biến động của các hệ sinh thái, các nguồn tài nguyên thiên nhiên và các chỉ số môi trường. Nhờ đó, có thể đưa ra các quyết định và chính sách phù hợp để bảo tồn, khôi phục và phát triển bền vững các tài nguyên và môi trường.
Một lợi ích khác của chuyển đổi số là việc tạo ra các sản phẩm, dịch vụ và mô hình kinh doanh mới, dựa trên việc sử dụng công nghệ số để giải quyết các vấn đề liên quan đến tài nguyên và môi trường. Ví dụ, có thể kể đến các ứng dụng di động cho việc tiết kiệm năng lượng, giảm thiểu rác thải, chia sẻ xe điện, thu gom rác tái chế, theo dõi chất lượng không khí, cảnh báo thiên tai, giáo dục môi trường… Những sản phẩm, dịch vụ và mô hình kinh doanh này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế cho các bên liên quan, mà còn góp phần giảm thiểu áp lực lên các tài nguyên và môi trường.
Tuy nhiên, chuyển đổi số cũng có thể gây ra những tác động tiêu cực cho tài nguyên và môi trường. Một trong những tác động tiêu cực là việc tiêu thụ nhiều năng lượng và phát thải nhiều khí nhà kính do hoạt động của các thiết bị số, các trung tâm dữ liệu (data center) và các mạng viễn thông. Theo báo cáo của Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI), năm 2019, các trung tâm dữ liệu đã tiêu thụ khoảng 200 térawatt giờ (TWh) điện năng, tương đương với năng lượng sản xuất của 80 nhà máy điện hạt nhân. Ngoài ra, chuyển đổi số cũng có thể gây ra sự mất cân bằng trong việc phân bổ và sử dụng các tài nguyên thiên nhiên, do sự chuyển dịch của các ngành công nghiệp, thương mại và dịch vụ sang các nền tảng số.
Do đó, để chuyển đổi số có thể mang lại những lợi ích tối đa cho tài nguyên và môi trường, cần có sự phối hợp giữa các bên liên quan, bao gồm chính phủ, doanh nghiệp, tổ chức xã hội và công dân. Cần có những chính sách và quy định nhằm khuyến khích và hỗ trợ việc áp dụng công nghệ số vào việc bảo vệ và khai thác bền vững các tài nguyên và môi trường. Cũng cần có những giải pháp để giảm thiểu và khắc phục những tác động tiêu cực của chuyển đổi số, bằng cách nâng cao hiệu quả năng lượng, giảm lượng rác thải điện tử, tăng cường an ninh mạng và bảo mật dữ liệu. Cuối cùng, cần có sự nâng cao nhận thức và trách nhiệm của mọi cá nhân và tổ chức trong việc sử dụng công nghệ số một cách có lợi cho tài nguyên và môi trường.