Sinh học đại cương là một môn học cơ bản trong chương trình đào tạo sinh viên các ngành khoa học tự nhiên, y dược, nông nghiệp và công nghệ sinh học. Môn học này cung cấp cho sinh viên những kiến thức cơ bản về cấu tạo, chức năng và quá trình phát triển của các hệ thống sinh học từ cấp độ phân tử đến cấp độ quần thể. Mục tiêu của môn học là giúp sinh viên nắm được những nguyên lý cơ bản của sự sống, những đặc điểm chung và sự đa dạng của các nhóm sinh vật, những mối quan hệ giữa các sinh vật với môi trường và nhau, và những ứng dụng của sinh học trong các lĩnh vực khác nhau của khoa học và công nghệ.
Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giới thiệu cho bạn đọc một số nội dung chính của môn học sinh học đại cương, bao gồm:
– Các thành phần hóa học của sự sống: Nước, cacbon, các nguyên tố vi lượng, các phân tử sinh học (glucozơ, lipit, protein, axit nucleic) và vai trò của chúng trong cấu trạo và hoạt động của các tế bào.
– Cấu trúc và chức năng của tế bào: Các loại tế bào (tế bào prokaryote và eukaryote), cấu trúc và chức năng của các bộ phận tế bào (màng tế bào, nhân tế bào, ti thể, lục lạp, lưới nội bào, nguyên bào…) và các quá trình diễn ra trong tế bào (trao đổi chất, chuyển hoá năng lượng, tổng hợp protein, sao chép và biểu hiện gen).
– Di truyền học: Các khái niệm cơ bản về gen, genôm, kiểu gen, kiểu hình, biến dị gen và biến dị số; các quy luật di truyền Mendel; các loại phép lai (phép lai đơn tính, phép lai hai tính, phép lai liên kết); các kỹ thuật phân tích di truyền (bảng Punnet, phương pháp kiểm tra trở lại); các ứng dụng của di truyền học trong lĩnh vực y tế (di truyền người, di truyền bệnh), nông nghiệp (chọn giống) và công nghệ sinh học (kỹ thuật gen).
– Sinh thái học: Các khái niệm cơ bản về sinh thái học (sinh thái cá nhân, sinh thái quần thể, sinh thái cộng đồng, sinh thái hệ); các yếu tố ảnh hưởng đến sự sống của sinh vật (yếu tố phi sinh vật và yếu tố sinh vật); các mối quan hệ giữa các sinh vật với nhau (quan hệ cạnh tranh, quan hệ dị ăn dị nhai, quan hệ cộng sinh); các chu kỳ lưu thông của chất và năng lượng trong tự nhiên (chu kỳ nước, chu kỳ cacbon, chu kỳ nitơ); các ứng dụng của sinh thái học trong việc bảo tồn và quản lý tài nguyên thiên nhiên.